Zegel

Centraal in het zegel staat Sint Stephanus. Sint Stephanus, de eerste diaken en eerste martelaar, aan wie de ‘oude’ kerk in Westerbork is gewijd. (Overigens dateert deze kerk uit 1362, terwijl het zegel uit 1283 stamt. Het zegel is derhalve 79 jaar ouder dan de kerk en slaat daarom op de parochie van de Heilige Stephanus en heeft als zodanig weinig met het gebouw te maken.) De heilige wordt afgebeeld met een boek in zijn handen. Rondom de afbeelding van Stephanus zijn stenen op het zegel zichtbaar. Zie Handelingen 7:59: "En zij stenigden Stephanus, die aanriep en zeide: Heere Jezus, ontvang mijn geest". Daarboven een zogenaamde staande valk en een penning.

De valk en de penning komen o.a. voor in het gemeentewapen van de (voormalige) gemeente Westerbork. Jaarlijks drukte op de gemeenschap de verplichting een witte jachtvalk aan het klooster van Steenwijk af te leveren ten behoeve van de bisschop van Utrecht als jachtgerechtigde van Drenthe. Het gekozen jaartal 1283 is de eerste zekere datum van de zelfstandige parochie, als afsplitsing van de oudere parochie Beilen (die tot dan de witte valk aan Steenwijk moest leveren). Burch (spreek uit Burk) is de gebruikelijke eigennaam van het dorp. Randschrift: Sigillum Ecclesiae Burch 1283.

Na de Reformatie, in 1600, is het mee overgegaan naar de Hervormde gemeente Westerbork. Het is als het ware meegenomen vanuit de (Rooms) Katholieke historie. Vanaf 1981 is men het (weer) actief gaan gebruiken. Vanaf 1-1-2005 is het eveneens het logo van de Protestantse gemeente Westerbork.

Nog enkele aanvullende opmerkingen over Sint Stephanus.

Hij was één van de zeven mannen die in de Christelijke gemeente van Jeruzalem aangesteld werden om de zorg voor behoeftige gemeenteleden op zich te nemen (Hand. 6:1-6). Op de beschuldiging dat hij zich tegen de Joodse Wet en de Tempel gekeerd had, werd hij voor het Sanhedrin gebracht en gestenigd. Stephanus is de eerste martelaar van de vroeg-christelijke kerk. Lucas accentueert de betekenis van dit gebeuren door de lange toespraak die Stephanus voor zijn rechters houdt (Hand. 7). Feestdag (reeds sedert de 4e eeuw) is 26 december. In 415 zouden zijn relieken teruggevonden zijn te Kaphar Gamala bij Jeruzalem, hetgeen aanleiding gaf tot het invoeren van een 2e feestdag: 3 augustus. De verering van de Heilige Stephanus verbreidde zich daarna in geheel het Westen. In de volksdevotie in geheel Noord Europa werd Stephanus de patroon van de paarden, waarschijnlijk omdat zijn feestdag in de tijd valt waarin men ter bevordering van de vruchtbaarheid omritten maakte over de akkers. Het ‘steffen-rijden’, reeds in de middeleeuwen bekend, bestond in Oost Nederland nog tot ver in de 20e eeuw in verscheidene plaatsen.